Orient Yayınları tarafından 2025 yılında yayımlanan ve Türkiye’de pestisit bilimi üzerine hazırlanmış en kapsamlı başvuru eserlerinden biri olan Pestisitler kitabında, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü öğretim üyesi ve MOLEN Laboratuvarı Direktörümüz Prof. Dr. Umut Toprak “Yeni Nesil Biyoinsektisitler” başlıklı bölümü ile katkı sağladı.
Prof. Toprak, ilgili bölümde biyopestisitlerin tarihsel gelişimini klasik mikrobiyal ve botanik ürünlerden başlayarak ayrıntılı biçimde incelerken; RNAi, peptit/protein temelli biyoinsektisitler ve simbiyotik mikroorganizma tabanlı taşıyıcı sistemler gibi dördüncü nesil moleküler biyopestisit platformlarını kapsamlı bir çerçeve altında değerlendirdi. Çalışmada özellikle şu konular öne çıktı:
-
Biyopestisit kavramının evrimi: Mikrobiyal, botanik, biyokimyasal ve moleküler temelli dört ana sınıfın bütüncül tanımı.
-
Teknolojik kuşak yaklaşımı: Doğal mikrobiyal ajanlardan CRISPR, RNAi ve sentetik biyoloji temelli dördüncü nesil sistemlere uzanan beş kademeli biyopestisit evrimi.
-
RNAi tabanlı biyoinsektisitler: HIGS ve SIGS modelleri, Calantha® ve Norroa™ gibi ticarileşmiş ürünler, Leptinotarsa ve Varroa örnekleri, hedef gen seçimi, direnç mekanizmaları ve formülasyon teknolojileri.
-
Peptit/protein temelli biyoinsektisitler:
-
Venom türevli nörotoksik peptitler: Vestaron’ın Spear® ve Basin™ Flex platformları üzerinden iyon kanalı modülasyonu.
-
Nöropeptit analogları: PBAN, AKH, CAPA ve metabolik/endokrin sinyalleme üzerinden “fizyolojik pestisit” yaklaşımı.
-
Bitkisel siklotidler: Clitoria ternatea kaynaklı doğal savunma peptitleri.
-
Lektinler, proteaz inhibitörleri ve hidrolitik enzimler: Böcek sindirim sistemini hedefleyen savunma proteinleri ve gelecekteki biyopestisit potansiyelleri.
-
-
Simbiyotik sistemler: Paratransgenez tabanlı RNAi taşıyıcı simbiyontlar, Snodgrassella alvi modelleri, Wolbachia’ya dayalı popülasyon baskılama ve patojen bloklama stratejileri.
Bölümün ilerleyen kısımlarında, Prof. Toprak, yeni nesil biyoinsektisitlerle ilişkili:
- Formülasyon ve Taşıyıcı Sistemlerde Yenilikler (Nanoformülasyon ve Nano-Adjuvan Teknolojileri, Polimerik ve Lipozomal Taşıyıcı Sistemler, Mikrobiyal ve Biyofilm Bazlı Sistemler)
- Hedef Böceklerde Etki Yerleri ve Mekanizmaları
- Çevresel Güvenlik ve Risk Değerlendirmesi
- Regülasyon (AB, ABD, Latin Amerika, Çin, Avustralya, Türkiye ve Gelişen Pazarlar)
konularına değinirken, özellikle “Beşinci Nesil Biyopestisitler: Uyarlanabilir ve Akıllı Biyokontrol Sistemlerine Geçiş” kısmı kitabın dikkat çeken bir kısmını oluşturdu.
Prof. Dr. Erol BAYHAN, Prof. Dr. Selime ÖLMEZ BAYHAN, ve Prof. Dr. Yusuf Kenan HASPOLAT’ın editörlüğünü yaptığı kitap; pestisitlerin tarihçesi, formülasyon teknolojileri, kullanım alanları, etki mekanizmaları, fungisit ve herbisit yönetimi, biyopestisitlerin gelişimi, çevresel etkiler ve insan sağlığı boyutu gibi geniş bir yelpazede hazırlanmış 14 bölümden oluşmakta:
GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE PESTİSİTLER…………………………………………. 1
MEHMET KAPLAN
PESTİSİTLERİN GELECEĞİNE DAİR BİR BAKIŞ……………………………. 18
M. RIFAT ULUSOY
EROL BAYHAN
HASAN S. CİVELEK
PESTİSİT FORMÜLASYON TEKNOLOJİLERİNDEKİ
GELİŞMELERE GÜNCEL YAKLAŞIMLAR ………………………………………. 27
EDA BUDAK AKBAL
İZZET AKÇA
PESTİSİTLERİN KULLANIM ALANLARI.……………………………………….. 48
İZZET AKÇA
İSLAM SARUHAN
PESTİSİTLERİN ETKİ MEKANİZMALARI……………………………………… 59
GÜLAY KAÇAR
NURAY MAMUK
FUNGİSİTLER VE SÜRDÜRÜLEBİLİR YÖNETİMİ………………………….. 70
MEHMET ZEKI KIZMAZ
HERBİSİTLERİN UYGULAMA ŞEKİLLERİ VE ETKİ
MEKANİZMALARI.…………………………………………………………………………. 97
ERDAL ATEŞ
MESUT SIRRI
CUMALI ÖZASLAN
BİTKİ KORUMA ALANINDA BİYOPESTİSİTLERİN
TARİHSEL GELİŞİMİ………………………………………………………………………113
ŞEYMA YİĞİT BAŞ
BİYOPESTİSİTLER VE UYGULAMA İLKELERİ……………………………….122
JEAN CLAUDE NDAYIRAGIJE
TUĞÇE ÖZEK
İSMAIL KARACA
YENİ NESİL BİYOİNSEKTİSİTLER…………………………………………………151
UMUT TOPRAK
PESTİSİT UYGULAMA ALET VE EKİPMANLARI ……………………………205
SONGÜL GÜRSOY
PESTİSİT KULLANIMINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN
HUSUSLAR……………………………………………………………………………………..226
MUHLIS SEZGİN
MERVE AKYILDIZ
OZAN AKAT
PESTİSİTLERİN ÇEVREYE ETKİLERİ…………………………………………….249
TARKAN AYAZ
FEZA CAN
PESTİSİTLERİN İNSAN SAĞLIĞINA ETKİLERİ……………………………..271
ALI CEYLAN
Kitap içeriği için:
